Nova skupština, ali stare navike
Kraj 2023. godine obeležili su izbori i čitav niz aktivnosti koji su se javili vezane za izborne nepravilnosti, koje su se preneli na 2024. godinu, u okviru koje je formiran i novi saziv Narodne Skupštine.
Kako god formirana Skupština, važno je razgovarati o tome kako su izborne liste određivale svoje predstavnike u skupštini. Činjenično stanje nam pokazuje da se apsolutno nije vodilo računa o ravnomernoj zastupljenosti po regionima, bilo predstavnika vlasti, bilo opozicije. Svi regioni Srbije, osim beogradskog regiona, imaju manje narodnih poslanika koji žive na teritoriji tih regiona, nego što bi to trebalo da bude.
Dakle ovo bi možda moglo da se podvede pod problem mentaliteta, jer je očigledno da je sve manje samo politički problem.
Dakle, Srbija (ako izuzmemo statistički region Kosova i Metohije, odakle nemamo tačne informacije) ima 4 statistička regiona – Beogradski, Jug i Istok, Šumadija i Zapadna Srbija, Vojvodina.
Ako pogledamo, iz svakog od ovih regiona nam dolazi određeni broj narodnih poslanika (izvor N1: https://n1info.rs/vesti/izbori-2023/narodni-poslanici-gradovi-opstine-srbija/), brojevi nam govore sledeće:
- Iz Beogradskog regiona nam dolazi 107 narodnih poslanika (što je ukupno 42,8% od ukupnog broja narodnih poslanika Skupštine Srbije);
- Iz Regiona Jug I Istok nam dolazi 42 narodnih poslanika (što je ukupno 16,8% od ukupnog broja narodnih poslanika Skupštine Srbije);
- Iz Regiona Zapadna Srbija I Šumadija nam dolazi 49 narodnih poslanika (što je ukupno 19,6% od ukupnog broja narodnih poslanika Skupštine Srbije);
- Iz Regiona Vojvodine nam dolaze 47 narodnih poslanika (što je ukupno 18,8% od ukupnog broja narodnih poslanika Skupštine Srbije);
Hajde sada da se osvrnemo na broj stanovnika u procentima, koliko procenta građana živi u svakom od ovih regiona:
- U Beogradskom regionu živi 25,36% stanovnika Srbije;
- U Regionu Jug I Istok Srbije živi 21,15% stanovnika Srbije;
- U Zapadnoj Srbiji I Šumadiji živi 27,37% stanovnika Srbije;
- U Vojvodini živi 26,18% stanovnika Srbije;
Da bi bilo jasnije, možemo posložiti ove podatke u tabelu, kako bismo uvideli očigledne razlike:
| Region | Procenat građana koji živi u regionu | Procenat poslanika koji dolazi iz regiona | Razlika |
| Beogradski region | 25,36% | 42,8% | + 17,44% |
| Region Vojvodine | 26,18% | 18,8% | – 7,38% |
| Region Šumadije i Zapadne Srbije | 27,37% | 19,6% | – 7,77% |
| Region Južne i Istočne Srbije | 21,15% | 16,8% | – 4,35% |
Dakle, jasno se vidi da su građani koji dolaze iz Beogradskog regiona daleko zastupljeniji nego građani koji žive u nekim drugim regionima Srbije.
Ovo se odnosi na sve liste i političke partije koje su ušle u novi saziv Narodne Skupštine 2024. godine, što je jasno bilo istaknuto u tekstu Nacionalne Koalicije za Decentralizaciju objavljenog 24.11.2023. godine, pod naslovom “Zastupljenost juga Srbije u budućem sazivu Narodne Skupštine”.
Da naglasimo ponovo, najdevastiranija oblast Republike Srbije jeste statistički region Jug i Istok Srbije, na šta ukazuju podaci da od 19 devastiranih opština u Srbiji, Jug i Istok imaju 16 takvih opština. Kako možemo da zaključimo, ovaj region iako devastiran ipak manjka po broju predstavnika koji bi zastupali interese ovog regiona u Parlamentu. Logično bi bilo, možda, da ovakav region (kao i svi regioni) treba da ima makar optimalan broj predstavnika u Parlamentu spram broja građana koji žive u tom regionu – da pojasnimo, ako na Jugu i Istoku živi 21,15% građana, bilo bi logično da u skupštini barem 21,15% narodnih poslanika dolaze sa ove teritorije (da ne govorimo o tome da ako hoćemo da pojačamo devastirane oblasti, potrebno je biti više od optimalnog broja kako bismo taj region izvukli iz ovakvog stanja). Ovo definitivno nije slučaj u Srbiji, već nekoliko godina.
Da li će ovaj trend biti nastavljen? Verovatno hoće, jer se inicijativa niti jedne od liste nije pokazala da jasno i glasno izjasni po ovom pitanju i da je neophodno ovo promeniti. S druge strane, vrlo je moguće da je do opšteg stanja u društvu, ne samo među političkim akterima na političkoj sceni u Srbiji. Potrebno je možda da se više radi sa čitavim društvom po ovom pitanju umesto što se na ovome samo insistira prema političarima i političkim akterima. Saveznik u ovoj temi i promociji ove teme bi definitivno trebalo da budu politički akteri i starnke, kao i mediji sa nacionalnom frekvencijom ali i lokalni mediji, civilno društvo, ali i javni sektor koji je potpuno inertan po ovom pitanju.
Autor: Tadija Mitić – Program menadžer Nacionalne Koalicije za Decentralizaciju iz Niša
