Iako u okviru ovog sistema postoje pozitivne mere kojima je u parlamentu obezbeđeno prisustvo manjina i veće prisustvo žena u parlamentu postojeći sistem ne obezbeđuje ravnomernu teritorijalnu zastupljenost kao ni političku odgovornost izabranih predstavnika zbog čega je, nakon analize, sadašnji izborni sistem ocenjen sa nedovoljan jedan.
Sveukupna ocena postjećeg sistema je 1,95 (na skali od 1 do pet) pri čemu je važno napomenuti da je ovakva srednja ocena dobijena pre svega zahvaljujući parametru zatupljenosti manjina i meri kojom se obezbeđuje veća rodna ravnopravnost u najvišem zakonodavnom i kontrolnom telu Republike Srbije. Zakonom o izbornu narodnijh poslanika je predviđeno da svaki treći kandidat za poslanika mora da bude kadidat manje zastupljenog pola, pa je time obezbeđeno da jedna trećina ukupnog broja poslanika budu žene. Ipak, ako uzmemo u obzir činjenicu da žene čine više od polovine stanovništva jasno je da još uvek treba raditi na zastupljenosti žena u najvišem zakonodavnom telu Republike.
Najnižu ocenu postojeći sistem je dobio za kriterijum teritorijalne zastupljenosti. Istraživanja su pokazala da u periodu od 1990. do 2015. godine, u deset skupštinskih saziva između 9o i 104 gradova i opština nije imalo svog predstavnika u parlamentu (Zastupljenost gradova i opština u republičkom parlamentu 2008-2015); Zastupljenost gradova i opština u republičkom parlamentu od 1990. do 2011).
Dominacija velikih gradova, posebno dominantno prisustvo Beograda i Novog Sada je zapaženo u svim statistikama. Oko trećinu svih poslanika u Skupštini u svim sazivima posle 2000. godine čine poslanici sa prebivalištem u Beogradu (u kojem živi oko 22% stanovništva, ), dok iz Novog Sada dolazi oko 20 poslanika, što je gotovo duplo veći procenat mandata od učešća broja stanovnika Novog Sada u broju stanovnika Srbije.
Čak 70% stanovništva živi na teritoriji koja nije dovoljno zastupljena u parlamentu od 2000. godine na ovamo, a po pravilu je reč o regionima koji su nedovoljno razvijeni. Zahvaljujući tome je ocena za teritorijalnu zastupljenost u sadašnjem sistemu nula.
Obzirom na činjenicu da se poslanici biraju sa parijskih liste, koje se naravno kreiraju unutar partija faktografski je tačan podatak da su poslanike u njihove klupe smestile partije a ne birači, odnosno građani. Shodno tome oni za svoje aktivnosti ili svoju neaktivnost odgovarajusvojim partijama, svojim patijskim šefovima a ne građanima. Na ovaj način nije obezbeđena zaštita političkih interesa lokalnih zajednica koje faktički nemaju svoje predstavnike.
Kako zajednice nemaju mogućnosti da definišu i štite svoje interese u parlamentu, posledice se mogu videti ne samo u ponašanju poslanika (gde nisu retke situacije da poslanici glasaju direktno protiv interesa mesta u kojima je njihovo prebivalište), već i u činjenici da se budžeti lokalnih samouprava od 2007. godine na ovamo konstantno smanjuju. Kontrolna uloga parlamenta je potpuno obesmišljena i na žalost, nedovoljno prepoznata i od samih poslanika i od građana.
Zahvaljujući formalnom postojanju propisa kojim se obezbeđuje kontrolna uloga ovaj segment odgovornosti ocenjen je sa ocenom dva.
Sistem za merenje demokratičnosti izbornog sistema (Electoral Democracy Index – EDI) je softversko rešenje izrađeno uz pomoć profesora sa Prirodno Matematičkog fakulteta u Nišu, profesora matematičke statistike Aleksandra Nastića, sa Pravnog fakulteta Niškog univerziteta, profesora prava doktora Dejana Vučetića i doktor Maje Nastić i profesora Save Miloševića sa Pravnog fakulteta, beogradskog univerziteta. EDI je napravljen tako da meri stepen demokratičnosti izbornog sistema na osnovu većeg broja parametara kao što su teritorijalna pokrivenost, odgovornost, rodna ravnopravnost i zastupljenost manjina u parlamentu.
U narednom periodu analiziraćemo sve predloge za reformu izbornog sistema koji budu pristigli kroz prijavu ili budu izneti u skupštini kao zvaničan predlog bilo koje partije i organizacije.
Da znamo koga biramo! Jer je sve #stvarizbora, i jer je bitno da #biramkogabiram.
