Zašto je trend političke centralizacije i na ovim parlamentarnim izborima prisutan kod gotovo svih političkih opcija? Da li je ovo najbolja politika motivacije glasača da izađu na biračka mesta i zaista budu uključeni u politički život zemlje u kojoj žive?
U Narodnoj Skupštini Srbije koja će biti formirana u periodu nakon 17. decembra Jug Srbije će biti zastupljen na isti način na koji je i razvijen, a to je devastirano. Prema objavljenim listama koje su stranke i koalicije predali, vidno se južnjaci nalaze u vrlo oskudnom broju i uglavnom vrlo nisko na tim listama.
Trend centralizacije Republike Srbije, očigledno, dolazi iz mentaliteta političkih stranaka – centralistički orijentisane stranke, bilo iz vlasti ili opozicije, kreiraju centralistički orijentisanu državu.
Kako se može videti i u medijima, ali i ako samostalno uzmemo da brojimo, statistika je sledeća:
Na listi „Aleksandar Vučić – Srbija ne sme da stane“, čija lista broji 250 kandidata, samo desetoro njih je iz Niša, a ukupno je 28 sa juga Srbije. Ali to nije sve, njihova najviše rangirana južnjakinja, ujedno i Nišlijka Jelena Žarić-Kovačević je na 30. mestu. Za slučaj da ishod i rezultati izbora po pitanju SNS-a kao i na prethodnim izborima, ovo za jug Srbije znači da će imati svega 11 predstavnika u Narodnoj Skupštini koji dolaze iz, trenutno, vladajuće stranke.
Socijalisti, odnosno lista „Ivica Dačić- premijer Srbije“, koju čine SPS, Jedinstvena Srbija i Zeleni Srbije broji čak 50 kandidata sa juga Srbije, međutim, najbolje plasirana kandidatkinja iz Niša je Milena Zogović koja je postavljena na 45. mestu. Ovo znači da ako se ponove rezultati izbora kao i na prethodnim izborima, iz najvećeg grada juga Srbije nećemo imati nijednog socijalistu.
Trenutna opoziciona koalicija „Srbija protiv nasilja“, kao i vladajuća stranka, ima 28 „južnjaka“ od kojih je svega 9 iz Niša. Na ovoj listi najviše rangirana je predstavnica iz Niša Jelena Milošević, predstavnica SSP-a. Kada bi ova koalicija ostvarila svoje prognoze, a to je 70 ili nešto više mesta u Narodnoj Skupštini, opet bi sa juga Srbije bilo svega 7 narodnih poslanika.
Ostale političke opcije su u vrlo sličnom položaju kao i prethodno pomenute liste.
Kako je NKD već nekoliko puta isticao da je jug Srbije najdevastiranija oblast Republike Srbije, na šta ukazuju podaci da od 19 devastiranih opština u Srbiji, jug Srbije broji čak 15, ovakav stav kandidata za parlamentarne izbore ponovo pokazuje definitivno centralistički trend. Bilo da posmatramo prema broju stanovnika, bilo da posmatramo prema učešću u BDP-u Republike Srbije, jug će ponovo biti, što bi amerikanci rekli “underrepresented” – U prevodu, jug Srbije neće imati dovoljno predstavnika u Narodnoj Skupštini, koliko inače zaslužuje.
Šta kažu rezultati popisa iz 2022. godine i koliko jug Srbije učestvuje u BDP-u?
Ako pogledamo rezultate popisa iz 2022. godine, 5 južnih upravnih okruga, prema broju stanovnika broje:
Nišavski upravni okrug: 343.950 građana i građanki- Pirotski upravni okrug: 76.700 građana i građanki
- Jablanički upravni okrug: 184.502 građana i građanki
- Pčinjski upravni okrug: 193.802 građana i građanki
- Toplički upravni okrug: 77.341 građana i građanki
Dakle, jug Srbije ukupno ima 876.295 građana koji žive na teritoriji pomenutih upravnih okruga, što je 13,18% od ukupnog broja stanovnika Republike Srbije. U isto vreme, učešće ovog regiona Srbije u bruto domaćem proizvodu Republike Srbije je 15,3%, kako se navodi u publikaciji Republičkog Zavoda (RSZ) za Statistiku.
Kako je ukupno 250 poslaničkih mesta predviđeno za narodne poslanike u Narodnoj Skupštini, logično bi bilo da ista budu raspoređena “na ravne časti”, tako da svaki region i deo Srbije bude ravnopravno zastupljen. Dakle, ako uzmemo prema broju stanovnika, jug Srbije bi prema broju stanovnika trebalo da ima 33 poslanika u Narodnoj Skupštini Republike Srbije.
Ako bismo se osvrnuli na ekonomsku involviranost ovog regiona Srbije, odnosno koliko ulaže sredstava u BDP države, po prethodno iznesenim podacima RZS-a, onda bi srazmerno bilo da jug Srbije ima 38 mesta u Skupštini.
U svakom slučaju, bilo da gledamo demografiju ili ekonomiju, jasno je da kada bi političke stranke i koalicije htele da imaju ravnomernu uključenost svih regiona Srbije, onda bi jug trebalo da ima između 33 i 38 poslanika u novom sazivu Skupštine. Liste definitivno pokazuju nespremnost za tako nešto.
Ako se vratimo na to da jedan devastiran region tone sve dublje i dublje, ako ni po čemu drugome, popis iz 2022. godine nam jasno ukazuje da ovaj region ostaje bez stanovnika – polako ali sigurno. Logika se nameće da najmanje što bi trebalo da se uradi po tom pitanju, ako nam je istinski želja da očuvamo sve delove Srbije, da makar pružimo svim regionima jednak i ravnomeran nivo zastupljenosti u najvažnijoj instituciji svake moderne zemlje.
Prema listama koje su politički kandidati za parlamentarne izbore predali, ako rezultati budu isti kao prošle godine, u skupštini nećemo imati više od 25 narodnih poslanika koji dolaze sa juga Srbije – ovde govorimo o narodnim poslanicima koji pripadaju svim listama koje budu prešle cenzus i ušle u Narodnu Skupštinu. Dakle od 250 poslanika, jug neće imati ni 10% zastupljenosti u Skupštini.
Važno je napomenuti da je ova analiza rađena samo iz kvantitativnog ugla i da se ne ulazi u kvalitet svakog poslanika pojedinačno – već govorimo samo o brojčanoj reprezentativnosti u Narodnoj Skupštini Republike Srbije.
Zašto je trend političke centralizacije i na ovim parlamentarnim izborima prisutan kod gotovo svih političkih opcija ostaje pitanje za glasače koji bi trebalo da izađu 17. decembra u što većem broju, sa ovakvim podacima.
Autor teksta: Tadija Mitić – Program menadžer Nacionalne Koalicije za Decentralizaciju
Povezani članak:
Nacionalni plan razvoja Republike Srbije – Gde smo, a gde bi trebalo da budemo?
